Γιώργος Χατζημαρκάκης

Επιμέλεια: Στέλιος Τσεβάς

synenteuxis.gr

Ο κ. Χατζημαρκάκης, Έλληνας στην καταγωγή, ευρωβουλευτής του κόμματος των Γερμανών Φιλελευθέρων έχει σπουδάσει πολιτικές επιστήμες. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως πρέσβη της Ελλάδας στην Γερμανία. Οι θέσεις του, ως φιλελεύθερου ευρωβουλευτή σε κάνουν να αναρωτιέσαι γιατί η σημερινή πολιτική της Ε.Ε. από τις ιδέες των φιλελευθέρων έχει συγκρατήσει κυρίως τις ενισχύσεις προς τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τι είναι η Ε.Ε. αν όχι φιλελεύθερη; Και πως μπορεί να επιβιώσει υπό οποιαδήποτε άλλη "ιδεολογική σημαία"; 

Διαβάζω στον ιστότοπό σας (http://www.chatzi.de/gr/arbeit-im-parlament/politische-ziele.html) ότι η φιλική στο περιβάλλον βιομηχανική παραγωγή είναι αναγκαίο να επιδοτείται. Δεδομένου ότι οι οι επιδοτήσεις χρηματοδοτούνται από τον Ευρωπαίο φορολογούμενο κρίνετε δίκαιο η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, δηλαδή οι εργαζόμενοι, να "πληρώνουν" ουσιαστικά τις επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται για να υιοθετήσουν μια περιβαλλοντική πολιτική;

Αναφέρομαι, όπως θα είδατε, στην αυτοκινητοβιομηχανία και στην προσπάθεια δημιουργίας νέων τεχνολογιών με περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό όφελος για τους πολίτες στο σύνολό τους. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο για παράδειγμα έχει συγκεκριμένα οφέλη. Ήδη παραγόμενα μοντέλα έχουν κόστος λειτουργίας ένα – δύο ευρώ στα 100 χιλιόμετρα, όταν τα συμβατικά οχήματα απαιτούν 15-20 περίπου ευρώ. Το περιβαλλοντικό όφελος είναι τεράστιο όπως και το οικονομικό. Όμως επειδή η τεχνολογία βρίσκεται στην αρχή της, είναι προφανές πως απαιτεί βελτιώσεις σε πολλές παραμέτρους και βέβαια στο κόστος παραγωγής που επιβαρύνει τελικά τον πολίτη. Αν σε αυτό το στάδιο στηρίξεις την έρευνα για τη βελτίωση της νέας τεχνολογίας και τον πολίτη που αγοράζει για να διεισδύσει στην αγορά η νέα τεχνολογία, υπάρχει πολλαπλό όφελος διότι την ίδια στιγμή εξοικονομείς πόρους από δράσεις που πρέπει να γίνουν για να μειωθεί η ρύπανση, ενώ το βασικό μέσο μεταφοράς γίνεται κατά πολύ οικονομικότερο. Αυτό απαιτεί συνδυασμένα μέτρα που πρέπει να έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα.  

Ποια η αντίληψή σας για το ρόλο της ευρωπαϊκής επιχείρησης σήμερα υπό τις συνθήκες κρίσης; Επιτελεί αυτή κάποια "κοινωνική λειτουργία" (π.χ. παράγοντας θέσεις εργασίας) ή εξακολουθεί να αποτελεί αποκλειστικά και μόνο περιουσία του εργοδότη, ο οποίος και μπορεί χωρίς περιορισμούς κοινωνικής φύσεως να την κλείνει, να τη συγχωνεύει, να τη μεταφέρει εκτός Ε.Ε.; Με άλλα λόγια ποια εγγύηση παρέχει η Ένωση στους πολίτες της έναντι της παγκοσμιοποίησης;

Αυτό είναι ένα μεγάλο ζητούμενο στις μέρες μας. Είναι πολύ σημαντικό να κυριαρχήσει μία αντίληψη που υιοθετεί τον διπλό ρόλο των επιχειρήσεων: οικονομικό και κοινωνικό. Η λειτουργία των επιχειρήσεων - μικρών και μεγάλων - αποτελεί την προϋπόθεση για την παραγωγή προϊόντων που χρειάζεται η κοινωνία. Είναι λογικό πίσω από κάθε επιχειρηματική προσπάθεια να υπάρχει μια φιλοδοξία, ένα προσωπικό στοίχημα επιτυχίας που συνήθως οδηγεί σε επιτυχία. Η παραγωγή όμως δεν μπορεί πότε να είναι ξεκομένη από το ανθρώπινο δυναμικό που παράγει. Η δημιουργία θέσεων εργασίας έχει την ίδια σημασία με το κέρδος. Η κοινωνική ευημερία αντανακλά στο σύνολο της κοινωνίας αλλά ακόμα και στις ίδιες τις επιχειρήσεις που στηρίζουν την εργασία.   

Πιστεύω πως μια τέτοια λογική απαιτεί την εφαρμογή μιας θεμελιώδους αρχής η οποία ισχύει σε πολλά κράτη της Ε.Ε. και η οποία κατά τη γνώμη πρέπει να λάβει συνταγματικό χαρακτήρα και στην Ελλάδα. Η αρχή της ευθύνης. Η ιδιοκτησία σε οποιαδήποτε διάσταση αποτελεί ευθύνη και αυτό μπορεί να καθιστά τον επιχειρηματία κομμάτι μιας κοινωνίας που συμπράττει κι όχι κερδοσκόπο. Προφανώς και το κράτος οφείλει να ρυθμίζει νομικά τις εργασιακές σχέσεις, αλλά όταν δεν υπάρχει η παράμετρος της ευθύνης, καταπατούνται. Θεωρώ πως θα είναι καθοριστική για το μέλλον της Ευρώπης αυτή η αντίληψη. Αλλά πρέπει να κατανοήσουν όλες οι πλευρές πως δεν υπάρχει κοινωνική ευημερία χωρίς επιχειρηματική πράξη και επιχείρηση χωρίς κοινωνική διάσταση και ευθύνη.

Η Ε.Ε. διαθέτει μηχανισμούς εξαγωγής της "ουτοπίας" της, με την έννοια της γεωγραφικά οριοθετούμενης ελεύθερης αγοράς με κανόνες και μηχανισμούς ελέγχου του ανταγωνισμού σε όλα τα επίπεδα (πολιτικού, οικονομικού, εργασιακού); Υπάρχουν δηλαδή πρωτοβουλίες από την Ένωση για την προώθηση π.χ. μιας αντίστοιχης Αφρικανικής, Λατινοαμερικανικής, Ασιατικής, Αυστραλιανής Ένωσης;

Η Ε.Ε. είναι η μεγαλύτερη κοινή αγορά στον πλανήτη και μάλιστα συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια, τα οποία πρέπει να αποτιμήσει με ειλικρίνεια για τα λάθη που έχουν γίνει. Συνεργασία ανοικτών συνόρων σε αυτή τη μορφή δεν υπάρχει πουθενά αλλού. Έχει γίνει πρότυπο εν μέρει σε άλλες ηπείρους. Στην Ασία υπάρχει η ASEAN, στη νότια Αμερική το MERCOSUR και στη βόρεια η NAFTA. Στην Αφρική έχουμε την AU που ακολουθεί την OAU. Όλοι αυτοί οι οργανισμοί έχουν ένα ρόλο για το ελεύθερο εμπόριο όχι όμως όπως η Ε.Ε, η οποία έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο και στο πλαίσιο αυτό επιδιώκει να βοηθήσει άλλες περιοχές. Υπάρχει μια μορφή ανταλλαγής τεχνογνωσίας στις συνεργασίες που δομούνται με τον υπόλοιπο κόσμο. Για παράδειγμα η Κίνα που αποτελεί μια νέα υπερδύναμη δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην “αντιγραφή” όχι μόνο προϊόντων, αλλά και στην περιβαλλοντική νομοθεσία της Ένωσης. Διότι σήμερα παράγουν σχεδόν ανεξέλεγκτα και η Ε.Ε. έχει θέσει σε πρώτη προτεραιότητα το συγκεκριμένο θέμα στις σχέσεις με την Κίνα, η οποία δεν μπορεί να εξάγει ότι παράγει στην Ευρώπη, για το συγκεκριμένο λόγο.   

Κατά πόσο είναι υπαρκτός ακόμη εντός της Ε.Ε. ο εθνικός ανταγωνισμός μεταξύ κρατών και τι ευθύνεται γι αυτό; Αν αύριο διαλυόταν η Ε.Ε. λόγω της οικονομικής πίεσης που δέχεται από την παγκοσμιοποίηση, τα κράτη που σήμερα την αποτελούν θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε μεταξύ τους πολεμικές συγκρούσεις;

Η όξυνση της κρίσης οδήγησε σε πολλές χώρες στην έξαρση των εθνικιστικών τάσεων και στην οχύρωση πίσω από παλιά και πολλές φορές ξεπερασμένα σύμβολα κι αυτό δημιουργεί μεγάλους κινδύνους. Ελπίζω πως αποτελεί, μόνο μια πρώτη αντίδραση, την οποία προκάλεσε ο φόβος των συνεπειών της κρίσης. Αν δεν ξεπεραστεί και ειδικά από τις μεγάλες χώρες όπως η Γερμανία, αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένα μέτρα και αλλαγή της πολιτικής λιτότητας, η Ευρώπη δεν μπορεί να έχει κοινό μέλλον.

Ο Χέλμουτ Κολ όταν ξεκίνησε το κοινό νόμισμα, είπε πως το ευρώ είναι ένα ζήτημα πολέμου και ειρήνης. Ήταν πραγματικά μια υπερβολή. Πιστεύω πως πολεμικές συρράξεις δεν υπάρχουν στον ορίζοντα. Αλλιώς μιλάμε για νέο παγκόσμιο πόλεμο και για να υπάρξει τόσο αρνητική εξέλιξη θα πρέπει να προκύψει πολύ μεγάλη και διαρκώς κλιμακούμενη ένταση, από ακραίες πολιτικές. Όμως, η διάλυση του ευρώ θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα για μια διάλυση της Ε.Ε. Δηλαδή να οδηγήσει στην αποτυχία του μεγαλύτερου πειράματος συνεργασίας εθνών που έγινε στην ανθρώπινη ιστορία. Αυτό δεν θα είναι ένα ευνοικό σενάριο για την παγκόσμια ειρήνη, όπως καταλαβαίνετε.

   

Από την εποχή που εντάχθηκε η Ελλάδα στην Ευρωζώνη -αρκετά πριν την ευρωπαϊκή οικονομική κρίση του 2009- βρισκόταν υπό Επιτήρηση από τα όργανα της Ένωσης. Γιατί η Επιτήρηση αυτή δεν πίεσε ποτέ προκειμένου να προσαρμοστεί η εθνική μας οικονομική πολιτική στις ευρωπαϊκές συνθήκες σταθερότητας; Η πολιτική ισοσκελισμένου προϋπολογισμού χρειαζόταν ένα τόσο απότομο και σκληρό Μνημόνιο για να γίνει κοινή συνείδηση;

Ο έλεγχος σε ότι αφορά τα κονδύλια δεν ήταν ποτέ αυστηρός σε βαθμό επιτήρησης σε καμία χώρα. Κυριαρχούσε η αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των Βρυξελλών και όλων των κρατών – μελών και υπήρξαν πολλά προβλήματα. Είναι γνωστό πως και η Γερμανία “μαγείρεψε¨τα στοιχεία για την ένταξη στη νομισματική ένωση, αφήνωντας για παράδειγμα εκτός προυπολογισμού, το κόστος επανένωσης  της Γερμανίας. Άρα, σε ότι αφορά την οικονομική προσαρμογή, ακόμα και η ισχυρή Γερμανία δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του Μάαστριχτ.

Τα λάθη έγιναν απ’ όλους με κοινή ανοχή και υπήρξε χαλαρός έλεγχος. Γάλλοι και Γερμανοί το 2003 αρνήθηκαν τον έλεγχο της Ε.Ε. για τον τότε  υπερχρεωμένο προυπολογισμό τους. Αυτό έδειξε ένα δρόμο έλλειψης σεβασμού προς τους κανόνες. Έτσι κι ο Νότος έκανε το ίδιο. Εαν ο τροχονόμος δεν σέβεται το κόκκινο φανάρι τότε πως θα το σεβαστεί ο οδηγός του αυτοκινήτου;

Η απάντηση όμως που δόθηκε από το Βορρά και τη Γερμανία μετά το 2010 ήταν άδικη και καταστροφική για την Ελλάδα κι αν συνεχιστεί θα είναι για ολόκληρη την ευρωζώνη.

Το μεγάλο λάθος του μνημονίου είναι πως αποτελεί ένα κείμενο ιδεολογικής προέλευσης που προσδοκά μόνο από περικοπές να λύσει το πρόβλημα. Δεν γίνεται και δεν έχει συμβεί πουθενά στον κόσμο. Χωρίς πραγματικά αναπτυξιακά μέτρα δεν έχει καμία τύχη και το γνωρίζουν όλοι. Η κλεψύθρα μετράει αντίστροφα, υπενθυμίζοντας την ανάγκη για τη διόρθωση του λάθους. Προσωπικά εκτιμώ πως η συγκυβέρνηση στη Γερμανία με τους Σοσιαλδημοκράτες να απαιτούν μέτρα ανάπτυξης κατά της λιτότητας, μπορεί να είναι η αρχή. Θα περιμένουμε το αποτέλεσμα, αλλά αν δεν γίνει εκεί μια αρχή, η κατάσταση θα γίνει πολύ δύσκολη. 

Κατά πόσο είναι συμβατή με τις κυρίαρχες πολιτικά στην Ευρώπη φιλελεύθερες αντιλήψεις η σημερινή άνευ προηγουμένου φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα χωρίς μάλιστα να λαμβάνεται υπόψη η φοροδοτική ικανότητα, σε βαθμό που το κράτος μεταχειρίζεται τους ιδιοκτήτες σαν μισθωτές του; Αντίστοιχα για το κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο.

Είναι αυτό που ανέφερα προηγουμένως. Μια αδιέξοδη πολιτική εισπρακτικών μέτρων, χωρίς υπόβαθρο αλλά κυρίως χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η Κομισιόν δημοσιοποίησε πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν πως υπάρχει πρόβλημα καταβολής του ΦΠΑ σε όλη την Ευρώπη, αλλά ειδικά στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι ανυπέρβλητο. Πως να εισπράξεις από επιχειρηματίες που στην καλύτερη περίπτωση, βρίσκονται οριακά στην επιβίωση; Για αυτό μίλησα πολύ νωρίς για πειραματόζωα, τόσο για την Ελλάδα όσο και στη συνέχεια για την Κύπρο. Με το να αποδυναμώνεις τους λαούς των μικρών χωρών το μόνο που κάνεις είναι να βάζεις σε λειτουργία μια ωρολογιακή βόμβα που έχεις βάλει στα θεμέλια της Ευρώπης.  

    

Τι ευθύνεται για αυτήν την έκρηξη της ανεργίας στην χώρα μας -ιδιαίτερα στους νέους- αν λάβουμε υπόψη ότι και πανευρωπαϊκά σχηματίζεται μια στρατιά ανέργων νέας γενιάς;

Υπάρχουν πολλά αιτία αλλά το κυρίαρχο πρόβλημα είναι η πολιτική λιτότητας. Το ζητούμενο τώρα είναι μια ολοκληρωμένη πολιτική που θα πρέπει να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα της Ε.Ε. για την επόμενη περίοδο μέχρι το 2020, προκειμένου να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Τα 6 δις που συμφωνήθηκαν σε επίπεδο αρχηγών – κρατών, για την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας, είναι πολύ λίγα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χρειάζονται στοχευμένες δράσεις που δεν θα λαμβάνουν μόνο υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες αλλά και τις τοπικές, σε περιφερειακό επίπεδο. Για παράδειγμα δεν μπορεί να μένει η Αθήνα εκτός του προγράμματος επειδή παρουσίαζε υψηλή σύγκλιση πριν την κρίση, σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Δεν έχει λογική μια τέτοια αξιολόγηση και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Επίσης, η ανεργία σε ορεινές ή τουριστικές περιοχές δεν έχει ούτε τα ίδια χαρακτηριστικά, ούτε απαιτεί ίδιες λύσεις. Αυτό που προσπαθώ από την πλευρά μου είναι να τεθεί το θέμα της ανεργίας σε πρώτη προτεραιότητα.      

Γιατί η παραγωγική Ε.Ε. αφέθηκε στη λογική της απορρύθμισης της χρηματοπιστωτικής αγοράς; Με βάση τα διδάγματα από την κρίση στην οποία οδήγησε αυτή η πολιτική πανευρωπαϊκά, μήπως θα έπρεπε να ξανασκεφτούμε την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας;

Η Ευρώπη στερείται εργαλείων αξιολόγησης και ελέγχου των χρηματοπιστωτικών αγορών. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί. Ξαφνικά βρέθηκε μπροστά σε μια ευρωπαϊκή κρίση που δεν ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει και η Ελλάδα αποτέλεσε ανάχωμα για να σωθεί η Ευρώπη. Κι αυτό είναι στοιχείο που δεν μπορεί να περνά απαρατήρητο. Σε σχέση με τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, πιστεύω πως πρέπει να αποφύγουμε τη λογική άσπρο – μαύρο. Δεν πιστεύω να υπάρχει κάποιος που να μην υποστηρίζει την αναβάθμισή τους. Προσωπικά θα έβλεπα με ικανοποίηση ένα σχέδιο πενταετίας που θα οδηγούσε στο στόχο αυτό χωρίς απώλειες σε θέσεις εργασίας και κυριαρχικά δικαιώματα που έχουν σχέση με τη χώρα.  

Πως εξηγείτε το φαινόμενο σε μια εποχή με πρωτόγνωρες τεχνολογικά δυνατότητες, σε μια χώρα-πρότυπο, όπως η Γερμανία, δεκάδες νέων να εργάζονται για εξευτελιστικά χαμηλούς μισθούς σε συνθήκες πρωτοφανούς εργασιακής ανασφάλειας και ουσιαστικά χωρίς ωράριο;

  

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν και χαμηλοί μισθοί, όχι βέβαια σαν την Ελλάδα, αλλά είναι αλήθεια επίσης πως λόγω των κερδών που είχε η Γερμανία από την κρίση, έχει μειώσει σε ιστορικό χαμηλό την ανεργία. Η Γερμανία παρά την οικονομική δύναμη της δεν έχει σήμερα μια πολιτική κρατικών επενδύσεων στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες. Παράγει προϊόντα και κάνει επιθετική εξαγωγική πολιτική, γιατί δεν μπορεί να τα καταναλώσει. Αυτό κοστίζει και στο ύψος των μισθών σε πολλές περιπτώσεις.  

Πως ονειρεύεστε εσείς την Ε.Ε. σε 10 χρόνια;

Τη βλέπω να επιβιώνει μόνο μέσα από μια “δεύτερη Αναγέννηση”. Αν η Ευρωπαϊκή κρίση αποτελέσει αφορμή για αλλαγές, η Ευρώπη μπορεί να έχει μια δυναμική προοπτική που θα κλείσει την ψαλίδα Βορρά - Νότου. Χρειαζόμαστε τώρα ένα νέο ιστορικό συμβιβασμό στην Ευρώπη που δεν θα κινείται στη λογική ποιος κυριαρχεί, αλλά πως κάθε χώρα αναπτύσσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, μέσα σ' ένα Ομοσπονδιακό σύστημα που δεν ξεχνά τη λογική της αλληλεγγύης.