Δημήτρης Παπαδημούλης

Επιμέλεια: Στέλιος Τσεβάς

Ο Δημήτρης Παπαδημούλης, πολιτικός μηχανικός και ιστορικό στέλεχος της μεταπολιτευτικής Αριστεράς, πρώην ευρωβουλευτής και νυν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις ενός μάλλον καχύποπτου νέου ανθρώπου. Σύγχρονος, μετρημένος, ευγενής. Οι ερωτήσεις δύσκολες και οι απαντήσεις μη αναμενόμενες -για τους μη "ΣΥΡΙΖαίους".

Στην Διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται ως κεντρικός πολιτικός στόχος «η κατάργηση των μνημονίων και των συνοδευτικών τους μέτρων και την δημοκρατική ανατροπή του κομματικού και πολιτικού συστήματος που τα υπηρετεί ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την οικονομική, κοινωνική πολιτική και πολιτιστική ανασυγκρότηση της χώρας, για μια χειραφετημένη Ελλάδα της εργασίας, της δικαιοσύνης και της δημιουργικότητας μέσα σε μια ριζικά διαφορετική Ευρώπη». Ενόψει της λήξης της διάρκειας των Μνημονίων από το τέλος του 2014 και δεδομένων των πολιτικο-οικονομικών συσχετισμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πόσο πιθανό είναι μια πιθανή εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ εντός του προσεχούς έτους (αν γίνονταν εθνικές εκλογές)  να οδηγήσει σε μια ριζικά διαφορετική πραγματικότητα από αυτήν που ούτως ή άλλως θα ζούσαμε στην Ελλάδα αφενός, αφετέρου πως η Ευρώπη θα γίνει ριζικά διαφορετική αν εκλεγεί το κόμμα σας στην Ελλάδα;

Προοδευτικά αιτήματα στην Ε.Ε.

Η ελληνική οικονομία είναι μικρή. Λιγότερο του 3% του συνδυασμένου ΑΕΠ των κρατών - μελών της Ευρωζώνης και μόλις το 8% του συνδυασμένου ΑΕΠ των μελών της Ευρωζώνης που διέρχονται κρίση.

Παρ' όλα αυτά, μια μετατόπιση του πολιτικού άξονα της Ελλάδας προς τα αριστερά, που θα θέσει σε σοβαρή αμφισβήτηση τη σκληρή και μονόπλευρη λιτότητα των Μερκελιστών, θα προβάλει δίκαια αιτήματα, όπως η διαγραφή του μεγάλου μέρους του χρέους, το πάγωμα της πληρωμής τόκων για ένα διάστημα, τη ρήτρα ανάπτυξης στην αποπληρωμή, θα δημιουργούσε πανευρωπαϊκό προηγούμενο και θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν θετικό υπόδειγμα και εμβρυουλκός εξελίξεων, με ορίζοντα την αλλαγή πολιτικής στην Ευρώπη.

Σε άλλο σημείο της ίδιας Διακήρυξης αναφέρεται ότι «σήμερα, η οικονομική, η ενεργειακή και η διατροφική κρίση, όπως και ο άμεσος κίνδυνος για το φυσικό περιβάλλον που απειλεί την ιδία την ύπαρξη της ανθρωπότητας, καθιστούν απολύτως αναγκαία τη συστηματική δημόσια παρέμβαση». Η «δημόσια παρέμβαση» αυτή ταυτίζεται με την κρατική και αν ναι, που θα βρεθούν οι σχετικοί πόροι αφενός, αφετέρου γιατί η διαχείριση του κράτους από τον ΣΥΡΙΖΑ να είναι αποτελεσματικότερη σε αυτά τα ζητήματα από την διαχείριση του τέως δικομματισμού; 

Αναδιάταξη της οικονομίας σε 3 πυλώνες

Στoν ΣΥΡΙΖΑ δεν είμαστε «κρατιστές». Δεν  επιθυμούμε την επιστροφή στο στρεβλό, κρατικοδίαιτο μοντέλο ανάπτυξης στο οποίο το κράτος πληρώνει ημέτερους για να παριστάνουν τους επιχειρηματίες, που στη συνέχεια απειλούν με μαζικές απολύσεις και λουκέτο. Η πολιτική των μόνιμων ελλειμμάτων και των υπέρογκων χρεών δεν είναι αριστερή πολιτική. Υπήρξε η πολιτική του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Εμείς επιδιώκουμε μια οικονομία που θα στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: Έναν δημόσιο τομέα απαλλαγμένο από τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις, με αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, δημόσια λογοδοσία και κοινωνικό έλεγχο.

Έναν ιδιωτικό τομέα που δεν θα είναι κρατικοδίαιτος και θα υπόκειται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κανόνων και δεσμεύσεων, φορολογικών, κοινωνικών και οικολογικών.

Και έναν τομέα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, που δεν θα έχει πρωταρχικό σκοπό το κέρδος και τη μεγιστοποίησή του, αλλά την εξυπηρέτηση των αναγκών της κοινωνίας, με δημοκρατία, αλληλεγγύη και συνεργατικότητα.

Οι αναγκαίοι πόροι θα βρεθούν από ένα νέο, ριζοσπαστικό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, από την επαναξιολόγηση και αναδιάταξη των δημοσίων δαπανών, από την αμείλικτη πάταξη της παραοικονομίας, από την περιβαλλοντικά ασφαλή αξιοποίηση του φυσικού και ορυκτού πλούτου της χώρας, την αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής, τη χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων από ευρωπαϊκούς πόρους. Τίποτα δεν θα είναι εύκολο. Γι αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να κρατά «μικρό καλάθι» υποσχέσεων.

«Αυτή η ανάγκη θέτει τον ριζικό μετασχηματισμό των κοινωνιών στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού στην ημερήσια διάταξη»: Έχετε κάποιο πρότυπο σύγχρονης ευρωπαϊκής σοσιαλιστικής χώρας το οποίο θα ακολουθήσουμε εφόσον κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ; Και ποια η θέση των ατομικών ελευθεριών στο σοσιαλισμό που οραματίζεστε;

Δημοκρατικός σοσιαλισμός

Για μας ο σοσιαλισμός δεν είναι καθεστώς που εγκαθιδρύεται μια και έξω, κάποια μοναδική στιγμή. Οι αξίες που τον διέπουν -αλληλεγγύη, ισότητα, ελευθερία- αποτελούν οδηγό στη δράση μας αλλά εκφράζουν κάθε φορά διαφορετικά ιστορικά περιεχόμενα, διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικές δυνατότητες.

Ο σοσιαλισμός που οραματιζόμαστε υπερασπίζει και ενισχύει τη δημοκρατία και την ελευθερία. Υπερασπίζει την ελευθερία από το φόβο, από την ανάγκη, την καταπίεση και τη βία αλλά και την ελευθερία να συμμετέχει ο πολίτης ενεργά και υπεύθυνα σε όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν, ελευθερία να αναπτύξει το ανθρώπινο δυναμικό του στον πληρέστερο δυνατό βαθμό.

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα παρακαλά για χρηματοδότηση από το εξωτερικό για την δημιουργία θέσεων εργασίας στο εσωτερικό, ο ΣΥΡΙΖΑ ανακοινώνει στις θέσεις του 1ου του συνεδρίου του ότι θα καταργήσει την ιδιωτική υγεία και παιδεία, ενώ ο κ. Τσίπρας προ ημερών δήλωσε ότι «θα οδηγηθούν στην δικαιοσύνη οι επενδυτές που θα έρθουν εδώ να κερδοσκοπήσουν». Στο σύστημα που ζούμε -και στο οποίο ρεαλιστικά θα ζούμε και κατά τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ- οι επενδύσεις αποσκοπούν στην κερδοφορία (η αισχροκέρδεια είναι αυτονοήτως παράνομη) και κανείς δεν έχει λόγο να βάλει τα χρήματά του σε μια χώρα που απαγορεύεται το κέρδος. Πως λοιπόν θα χρηματοδοτηθεί η ελεύθερη ελληνική αγορά εργασίας -ειδικά στα πλαίσια της Ε.Ε.; Και πως θα αποκατασταθούν εργασιακά οι απολυμένοι των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και νοσοκομείων; Βοηθούν κατά την γνώμη σας τέτοιες δηλώσεις στην έξοδο από την ύφεση;

Διεύρυνση κοινωνικού κράτους δικαίου

Η απομόνωση μιας φράσης δεν αποδίδει το σύνολο τη σκέψης του Αλ. Τσίπρα. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή το ξεπούλημα του ΑΔΜΗΕ, αναφέρθηκε σε όσους εμπλακούν, ιδιώτες ή υπουργούς,  με «αμαρτωλές» συμβάσεις, στην εκποίηση του δημόσιου πλούτου και τους προειδοποίησε ότι όπου υπάρξει ζημία του Δημοσίου, θα αποδοθούν ευθύνες.

Εμείς αντιλαμβανόμαστε τις επενδύσεις με αμοιβαίο όφελος για το Δημόσιο και τον ιδιώτη επενδυτή, όχι ως ξεπούλημα όπως-όπως και όσο-όσο. Στα χρόνια των μνημονίων χάθηκαν 850.000 θέσεις εργασίας που χρειάστηκε για να δημιουργηθούν 17 χρόνια με μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ 4%.  Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Έλληνες πολίτες είναι σήμερα ανασφάλιστοι, ενώ το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στη χώρα μας βρίσκεται  στο 11,4%.

Θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η εξασφάλιση δημόσιας δωρεάν Παιδείας για όλους όσους ζουν στην χώρα και για όλες τις βαθμίδες της, από την προσχολική μέχρι τη μεταπτυχιακή και αυτή αποτυπώθηκε στην Πολιτική Απόφαση του Ιδρυτικού μας Συνεδρίου (στο σημείο 13.20.). Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης για όσους θέλουν και μπορούν. Επίσης δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε την ικανοποιητική λειτουργία και αναδιοργάνωση της δημόσιας περίθαλψης και τη δωρεάν καθολική πρόσβαση όλων των κατοίκων της χώρας στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ανεξάρτητα από την εργασιακή ή ασφαλιστική τους κατάσταση. Διαβάστε προσεκτικότερα το σημείο 13.14. της Απόφασης.

Στις θέσεις του 1ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι οι δικαστές θα εκλέγονται απευθείας από το λαό. Ποια η σκοπιμότητα όταν υπάρχει ουσιαστική δημοκρατική λειτουργία της νομοθετικής εξουσίας να μην ελέγχεται η εφαρμογή των νόμων από ανεξάρτητους «τεχνοκράτες» -σαν τους σημερινούς- δικαστές; Στην δικιά μου αντίληψη ο αιρετός δικαστής που δεν έχει ουσιαστική νομική πείρα εύκολα μετατρέπεται σε υποχείριο της κάθε εκτελεστικής εξουσίας για να παρέχει νομιμοποίηση στις αυθαιρεσίες της. Κατά την γνώμη σας, επομένως, η τριχοτόμηση της κρατικής εξουσίας είναι αποτυχημένη, και αν ναι, γιατί η προτεινόμενη αλλαγή να θα είναι περισσότερο επιτυχημένη;

Αλλαγές στην δικαιοσύνη

Φοβάμαι ότι δεν μας παρακολουθείτε με την απαιτούμενη προσοχή. Αναφέρεστε σε ένα εναλλακτικό κείμενο μιας Τάσης του ΣΥΡΙΖΑ με ισχνή επιρροή  που κατατέθηκε στα μέλη του κόμματος, στο Συνέδριο, και όχι στις θέσεις που υιοθέτησε με μεγάλη πλειοψηφία το ιδρυτικό μας Συνέδριο και μας δεσμεύουν όλους.

Υποστηρίζουμε την εμβάθυνση της διάκρισης μεταξύ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας. Γι αυτό και στο εκλογικό μας πρόγραμμα, για το οποίο ο ελληνικός λαός μας έδωσε 27% στις τελευταίες εκλογές, λέμε ότι ο Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος του ΣτΕ, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου θα εκλέγονται από Ειδικό Εκλεκτορικό Σώμα με συμμετοχή της Ολομέλειας του αντίστοιχου δικαστηρίου, των Προεδρείων των Δικηγορικών Συλλόγων και των Καθηγητών Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου των (δημόσιων) ΑΕΙ της χώρας.

Σε συνέντευξή του προ ημερών ο κ. Τσίπρας στον κ. Χατζηνικολάου παραδέχτηκε ότι η ΒΙΟΧΑΛΚΟ έφυγε γιατί είχε πολύ υψηλά επιτόκια δανεισμού. Άρα, προφανώς ο ΣΥΡΙΖΑ αντιλαμβανόμενος το εξωγενές οικονομικό πρόβλημα της εν λόγω επιχείρησης -αν κυβερνούσε σήμερα- θα δρούσε με σκοπό να μείνει η ΒΙΟΧΑΛΚΟ στην Ελλάδα. Τι παραπάνω θα έκανε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ για να αντιμετωπίσει την κρίση δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων; Ποιο ρόλο θα έπαιζαν σε αυτήν την προσπάθεια η ΕΚΤ και οι ελληνικές τράπεζες και κατά πόσο αυτός ο ρόλος τους θα διευκόλυνε την οικονομική απεμπλοκή μας από την πολιτική της λιτότητας; Κοινώς: Η ΕΚΤ θα εξακολουθούσε να δανείζει τις τράπεζές μας αν αρνούμασταν την επιβαλλόμενη λιτότητα; Κι αν δε μας δάνειζε η ΕΚΤ, ποιος «μη κερδοσκόπος» θα δάνειζε την -εκ φύσεως «κερδοσκοπική»- ΒΙΟΧΑΛΚΟ;

Αναδιάταξη του τραπεζικού συστήματος

Η απόφαση της ΒΙΟΧΑΛΚΟ να μεταφέρει την έδρα των δραστηριοτήτων της στο Βέλγιο, μια χώρα με υψηλότερη φορολογία και υψηλότερο εργατικό κόστος, επιβεβαιώνει την παταγώδη αποτυχία των πολιτικών του μνημονίου. Είχε προηγηθεί  η μεταφορά της έδρας των εταιρειών Coca-Cola 3E και ΦΑΓΕ από την Ελλάδα σε Ελβετία και Λουξεμβούργο. Το success story της προσέλκυσης επενδύσεων έχει μετατραπεί σε thriller αποδράσεων των επιχειρήσεων.

Η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα, με πρόσχημα τη συστημική ασφάλεια, υπήρξε προκλητικά αδιαφανής με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Proton Bank του προφυλακισμένου επιχειρηματία Λαυρεντιάδη, αλλά και η σκανδαλώδης εξαγορά του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Αγροτικής Τράπεζας από την Eurobank και την Πειραιώς αντίστοιχα. Από την άλλη, οι τραπεζίτες διατήρησαν τον έλεγχο των τραπεζών, παρόλο που τα κεφάλαιά τους οφείλονται εξολοκλήρου σε κρατικό δανεισμό που εγγράφεται στο δημόσιο χρέος, δηλαδή στις πλάτες των φορολογουμένων.

Εμείς έχουμε καταθέσει ένα σχέδιο απομείωσης των κόκκινων δανείων φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων ώστε οι τράπεζες να λειτουργήσουν για λογαριασμό της εθνικής οικονομίας, όχι για λογαριασμό των διοικητών τους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα θέσει το τραπεζικό σύστημα υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του Δημοσίου, με ριζική τροποποίηση του τρόπου λειτουργίας του και των στόχων που σήμερα υπηρετεί, με αναβάθμιση του ρόλου των εργαζομένων και των καταθετών. Επίσης θα ιδρύσουμε δημόσιες τράπεζες ειδικού σκοπού με αντικείμενο την αγροτική πίστη, τη μικρή και μεσαία επιχείρηση και τη λαϊκή στέγη. Η άσκηση δημόσιου έλεγχου στις τράπεζες και η παραγωγική ανασυγκρότηση συνιστούν τη μόνη διέξοδο από την ύφεση.